یکی از اصلاحات اخیر در نظام سلامت اجرای طرح بیمه روستایی با محوریت پزشک خانواده و نظام ارجاع است. مطالعه حاضر به منظور بررسی کیفیت نظام ارجاع در طرح ملی پزشک خانواده در شهرستان شاهرود انجام شد. این پژوهش، از نوع مطالعات کاربردی بود که به روش مقطعی در سال 1389 اجرا گردید. در این مطالعه، کلیه مراکز بهداشتی ـ درمانی مجری طرح پزشک خانواده مورد مطالعه قرار گرفته و تعداد 800 نفر از بیماران ارجاعی بررسی و بر اساس مشاهده مستندات و مصاحبه با بیماران، پرسشنامه ها و چک لیست های ذی ربط تکمیل شد.در 56.2 درصد از بیماران ضرورت ارجاع با تشخیص پزشک خانواده و در 43.8 درصد به درخواست بیمار انجام شده و نیز انتخاب پزشک سطح 2 در 66 درصد از موارد توسط بیمار و در 34 درصد توسط پزشک خانواده صورت گرفته بود. محل ارجاع 53 درصد از بیماران در سطح 2 مطب و کلینیک های خصوصی بود. یک سوم بیماران از خانه بهداشت ارجاع شده و حدود یک پنجم ارجاعات منجر به بستری بیمار گردیده بود. ارسال رونوشت ارجاع از پزشک خانواده به خانه بهداشت فقط در 12.5 درصد از موارد وجود داشت. پزشکان متخصص داخلی با 16 درصد، بیشترین پذیرش بیماران ارجاعی از سطح اول را داشتند. کیفیت پس خوراند، تنها در 8.4 درصد از بیماران مطلوب بود. بین محل ارجاع بیماران در سطح 2 و پسخوراند، رابطه معنی دار مشاهده گردید (P=0.002).هرچند که یکی از اهداف اجرای طرح ملی پزشک خانواده اصلاح نظام ارجاع بوده و هست، ولی نتایج این مطالعه نشان داد مشکلات جدی در سطح 1 و 2 وجود دارد که رفع آن بهبود خدمات و رضایت بیماران را به دنبال خواهد داشت.

زمینه. یکی از مهم ترین چالش های نظام سلامت در ایران، ارتقای کارآمدی خدمات درمانی و ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات است؛ در این میان، طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع به عنوان یکی از سیاست های کلیدی نظام سلامت نقش بسزایی ایفا می کند. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی پیشران های اجرای اثربخش خط مشی طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع در استان سیستان و بلوچستان است. روش کار. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر اجرا، آمیخته اکتشافی می باشد. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 15 نفر از مدیران دانشگاه های علوم پزشکی، پزشکان خانواده، کارشناسان حوزه سیاست گذاری سلامت و اعضای هیئت علمی مرتبط با حداقل 5 سال سابقه مدیریتی؛ و در بخش کمّی، شامل تمام افرادی بود که از خدمات طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع استفاده می کردند که نمونه ای متشکل از 384 نفر بر اساس جدول مورگان تعیین گردید. گردآوری اطلاعات، از طریق مطالعات میدانی و کتابخانه ای بود. در بخش کیفی از مصاحبه های نیم ساختاریافته و در بخش کمّی از پرسش نامه استفاده شد. داده ها در بخش کیفی با روش تحلیل دلفی و در بخش کمّی با آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شدند. این مطالعه در سال 1403 اجرا گردید. یافته ها. نتایج نشان می دهد که پیشران های شناسایی شده از جمله آموزش و توانمندسازی پزشکان خانواده و تیم سلامت، فرهنگ سازی و آگاهی بخشی به مردم، تأمین منابع مالی پایدار برای اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع، و ایجاد زیرساخت های فنی و اطلاعاتی مناسب برای پیاده سازی نظام ارجاع نقش کلیدی در اجرای اثربخش خط مشی طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع دارند. نتیجه گیری. مدل ارائه شده قابلیت اطمینان بالایی برای تبیین روابط بین متغیرها دارد و نشان دهنده کیفیت مناسب اجرای خط مشی طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع است.

در سال 1384 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت رفاه و سازمان بیمه خدمات درمانی اصلاحاتی را تحت عنوان «طرح نظام ارجاع و پزشک خانواده» در سیستم ارائه خدمات بهداشتی کشور مستقر نمودند. این طرح در این مرحله برای تمام روستاهای کشور و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت اجرا شد. سیستم عقد و اجرای قراردادها (یا احکام) در رابطه با ارائه دهندگان خدمات، نقش بارزی در استمرار اجرای طرح دارد. و وضعیت ارائه آموزش برنامه پزشک خانواده در ارتقای عملکرد پزشکان و ماماهای شاغل در این طرح نقش به سزایی دارد. این مقاله به بیان وضعیت موارد ذکر شده از دیدگاه ارائه دهندگان خدمات شامل پزشکان و ماماها پرداخته است. نوع این مطالعه مقطعی (Cross-sectional) بوده و در سطح کشور انجام شده است. افراد مورد مطالعه شامل 1780 پزشک و 1772 ماما بودند. حدود 60 درصد پزشکان و همین حدود ماماها در مراکز روستایی ارائه خدمت کردند. یافته ها نشان داد که به حدود 62 درصد پزشکان و 72 درصد از ماماهای مورد مطالعه، قرارداد یا حکم حقوقی تحویل داده شده بود. تنها 47 درصد پزشکان و 58 درصد از ماماهای مورد مطالعه ذکر نمودند که میزان دریافتی آنان مطابق قرارداد است و فقط 20 درصد پزشکان و 32 درصد از ماماها زمان پرداخت را مطابق قرارداد ذکر نموده اند. حدود 15 درصد پزشکان و ماماهای ارائه دهنده خدمات هیچگونه آموزشی نداشته اند و سایرین نیز غالبا در ضمن خدمت آموزشهایی در این زمینه داشتند. حدود 80 درصد پزشکان و حدود 76 درصد ماماهای مورد مطالعه شرح وظایف خود را مشخص ذکر نموده اند. کمتر از 60 درصد پزشکان و 41 درصد از ماماهای مورد مطالعه برنامه مکتوب را در اختیار داشتند. به نظر می رسد ارائه مداخلات و اجرای آن در زمینه بهبود شرایط عقد قرارداد با ارائه دهندگان خدمات و نیز ارتقای آموزشی آنان از ضروریات تداوم برنامه پزشک خانواده است.

1هدف نظام ارجاع سلامت یکی از ارکان اصلی بهبود شرایط سلامت، به خصوص در کشورهای درحال توسعه است. مطالعه حاضر به صورت یک مطالعه تحلیلی به بررسی مؤلفه های اصلی در بهبود نظام ارجاع بر پایه پزشک خانواده پرداخته است. روش ها پژوهش حاضر یک مطالعه تحلیلی (کمّی / کیفی) است که در سال 1400 انجام شد. در بخش کیفی، ابتدا گویه های مورد نظر در مصاحبه با گروهی از خبرگان (24 نفر) استخراج شد. سپس یک پرسش نامه بر اساس گویه های استخراج شده ایجاد شد و توسط تعدادی از متخصصان (30 نفر) از نظر روایی پایایی ارزیابی و امتیازدهی شد. در نهایت، در فاز کمّی مطالعه با توجه به نظرات متخصصان امر، شاخص ها به روش سلسله مراتبی فازی وزن دهی شدند. در فرایند وزن دهی مؤلفه یا دسته ای که در آن مقدار عددی بالاتر باشد، وزن بیشتری داشت. روایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد که با نرم افزار SPSS نسخه 16 انجام شد. همچنین نرم افزار AHP به منظور انجام محاسبات سلسله مراتب فازی به کار رفتند. یافته ها نتایج مطالعه نشان داد که با نظر خبرگان 20 مؤلفه شناسایی و در 3 دسته تقسیم بندی شدند که شامل الزامات سازمانی و مدیریتی، نیروی انسانی و فناوری اطلاعات بودند و به ترتیب مقادیر وزنی 0/486، 0/213 و 0/301 بود و مشخص شد که الزامات سازمانی و مدیریتی از اهمیت بیشتری برخوردار بودند. همچنین از الزامات سازمانی و مدیریتی، مؤلفه طراحی و اجرای چرخه های بهبود کیفیت (0/159)، از الزامات منابع انسانی، توانمندسازی منابع انسانی (412/0) و از الزامات فناوری اطلاعات نیز بهبود زیرساخت ها (0/372) بیشترین وزن را کسب کردند. نتیجه گیری بر اساس نتایج این مطالعه، ایجاد رویه ها و قوانین روشن، بهبود نظام ارجاع الکترونیک و همچنین آموزش کارکنان، از جمله شاخص های بسیار مهمی هستند که می توانند در نهایت، منجر به بهبود شرایط نظام ارجاع شوند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

طرح نظام ارجاع و پزشک خانواده بر اساس ضرورت هایی شکل گرفت که اهم آن شامل برقراری دسترسی مناسب آحاد کشور، برابری در بهره مندی از خدمات بهداشتی و درمانی و همچنین هدف مندی ارائه خدمات و بهره وری از امکانات نیروی انسانی موجود گروه پزشکی است. نیروی انسانی ارائه دهنده خدمات مهمترین منابع مورد نیاز برای هر برنامه و طرح بهداشتی است در طرح پزشک خانواده نیز تیم پزشک خانواده از اهمیت ویژه ای برخوردار هست. هدف این مقاله؛ ارائه میزان رضایت ماماها در طرح پزشک خانواده است. این مطالعه از نوع مقطعی بوده و در کل کشور انجام شده است. 1772 ماما و وضعیت رضایت آنان از ابعاد مختلف طرح مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که اکثر ماماها متاهل بوده و غالبا در مراکز روستایی، ارائه خدمت می کردند. از میان افراد مورد مطالعه 25.2 درصد دارای وضعیت بیتوته بودند. در موارد مربوط به مفاد قرارداد یا احکام، فراوانی «مجموع رضایتمندی بسیار زیاد و زیاد»، زیر 20 درصد و کمترین رضایتمندی مربوط به میزان دریافتی و درآمد بود. در زمینه شرایط و امکانات طرح فراوانی «مجموع رضایتمندی بسیار زیاد و زیاد» بین 16.0 تا 27.6 درصد و کمترین آن ها مربوط به بازخورد متخصصان در رابطه با بیماران ارجاعی بود. در زمینه موضوعات مربوط به بیتوته مجموع رضایت بسیار زیاد و زیاد از حدود 4.0 درصد تا 44.2 درصد متغیر بود.در واقع همانطور که بررسی نتایج مربوط به رضایتمندی ماماها نشان می داد، رضایت در اغلب محورها بالا نیست. مشابه مطالعه حاضر، در سایر مطالعات در زمینه رضایتمندی ماماها نیز این امر تایید شده است که این امر در ماندگاری و ثبات نیروی انسانی نقش بسزایی داشته است. با توجه به اینکه در زمینه شرایط و امکانات طرح کمترین رضایت، مربوط به بازخورد متخصصان در رابطه با بیماران ارجاعی بود در واقع کامل نبودن چرخه سیستم ارجاع را نشان می دهد که این امر در «مدیریت بیماری» نقصی محسوب می شود.

مقدمه اجرای برنامه پزشک خانواده، در سازمان بیمه سلامت ایران موجب تغییر در سیستم پرداخت، کاهش پرداخت ها در سطح اول ارایه خدمات و ایجاد یک سیستم ارجاع خواهد شد. این مطالعه با هدف بررسی عوامل موثر بر پذیرش نظام ارجاع و پزشک خانواده بیمه سلامت، شامل پذیرش نظام ارجاع، ایجاد زیرساخت و اصلاحات، عوامل مدیریتی، منافع عمومی، سیاست گذاری مناسب نظام سلامت، ساختار مناسب بیمه ای سلامت و رضایتمندی انجام گرفته است. روش بررسی پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر شیوه گردآوری داده ها توصیفی و از نوع همبستگی است. 184 نفر به صورت سرشماری وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه، با سوالات بسته است. پس از تایید روایی صوری و روایی سازه و پایایی ابزار پژوهش (آلفای کرونباخ 0. 848)، تحلیل داده ها با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری (PLS-SEM) انجام شد. یافته ها یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که ساختار بیمه در نظام سلامت تاثیرگذارترین عامل بر پذیرش نظام ارجاع و پزشک خانواده بوده و ضریب مسیر اثر به میزان 0. 231 برآورد شده است. علاوه بر این سیاست های مندرج در دستورالعمل برنامه پزشک خانواده، زیرساخت و اصلاحات در جامعه، عوامل مدیریتی، منافع عمومی و رضایتمندی دیگر عواملی هستند که تاثیر گذاری آنها بر پذیرش نظام ارجاع و پزشک خانواده تایید شده است. نتیجه گیری باتوجه به یافته ها علاوه بر ساختار مناسب بیمه ای سلامت، عوامل مدیریتی و رضایتمندی از اهمیت بیشتری در پذیرش نظام ارجاع و پزشک خانواده برخوردار هستند. به نظر می رسد ساختار بیمه ای می تواند تا حد زیادی احساس عدالت افراد نسبت به بیمه ای سلامت ایجاد کند زیرا طرح نظام ارجاع و پزشک خانواده بر اساس ضرورت هایی چون برقراری دسترسی مناسب آحاد کشور، برابری در بهره مندی از خدمات بهداشتی و درمانی و همچنین هدفمندی ارایه خدمات و بهره وری از امکانات نیروی انسانی موجود شکل گرفته است.

مقدمه: اهمیت نظام ارجاع در سیستم سلامت تا آنجاست که گفته شده 80 تا90 درصد بیماران در سطح اول مراقبت های بهداشتی درمانی قابل تشخیص و درمان هستند، لذا اصلاح سیستم ارجاع می تواند به میزان زیادی بار مراجعات تخصصی و فوق تخصصی بیمارستان ها را کاهش دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر سیاست گذاری نظام سلامت و ساختار بیمه سلامت بر نظام ارجاع برنامه پزشک خانواده شهری ایران در جهت بهبود و توسعه نظام مراقبت در سطوح اول، دوم و سوم نظام ارجاع بهداشت و درمان کشور انجام شده است.روش پژوهش: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی- همبستگی بود. با شناسایی نظام مند نظام ارجاع پزشک خانواده در کشورهای مختلف سیاست گذاری ها، هم چنین قوانین نظام بیمه ای کشورهای مختلف استخراج و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و بر اساس روش آماری تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی تاثیر این عوامل بر نظام ارجاع شناسایی شد. جامعه پژوهش شامل 400 نفر از صاحب نظران پزشک خانواده در سطح کشور بود. کفایت داده ها بر اساس آزمون بارتلت و کیسرمیرالکین (KMO) سنجیده شد. پایایی آزمون بر اساس آزمون آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) و هم چنین روایی آزمون بر اساس آزمون میانگین واریانس مشترک (AVE) محاسبه و تایید شد.یافته ها: سیاست گذاری نظام سلامت و ساختار مناسب بیمه بر نظام ارجاع پزشک خانواده شهری موثر است. (به ترتیب با ضریب تاثیر 0.804 و 0.860) در عامل "سیاست گذاری نظام سلامت" مهم ترین متغیر گویه 9 "نظارت بر ارائه خدمات در سطح اول، دوم و سوم ارجاع" با بارعاملی 0.774 و در بعد ساختار بیمه، مهم ترین متغیر گویه 12 "اعمال محدودیت برای ارجاع بیماران در مطب ها" با بار عاملی 0.793 بود.نتیجه گیری: سیاست گذاری نظام سلامت و ساختار نظام بیمه سلامت در پویایی و موفقیت نظام ارجاع پزشک خانواده شهری تاثیر به سزایی دارند و می توان با توجه به هر یک از این عوامل گام موثری در بهبود نظام ارجاع و سلامت جامعه برداشت.